Lessen uit Ierland - Wat Nederland kan leren van het Ierse perspectief op leven lang ontwikkelen
Onlangs bracht een nieuwsgierig en compact gezelschap van OCW, kennisinstellingen en partners van zuster Nationaal Groeifonds programma’s onder aanvoering van de LLO-Katalysator, een werkbezoek aan Cork, Ierland. Doel: leren van de Ierse aanpak van leven lang ontwikkelen (LLO). Ierland kent vergelijkbare uitdagingen op het snijvlak van onderwijs en arbeidsmarkt, maar heeft – mede als reactie op een diepe economische crisis – gekozen voor fundamenteel andere routes.
In dit artikel lichten we een aantal opvallende elementen uit de Ierse LLO-praktijk toe. Wat werkt daar? Wat is inspirerend? En vooral: wat is bruikbaar om te importeren naar de Nederlandse context?
Wat maakt de Ierse aanpak bijzonder?
Wat opvalt in de Ierse aanpak van leven lang ontwikkelen is de coherentie én nabijheid ervan. Ierland kiest voor een integrale benadering: één nationale routekaart die richting geeft, stevige regionale samenwerkingen die lokaal verschil maken, en een duidelijke focus op skills voor de toekomst. De infrastructuur is slim ontworpen: strategische financiële prikkels maken deelname aantrekkelijk, terwijl arbeidsmarktdata continu het beleid voeden en bijsturen. Maar wat misschien wel het meest in het oog springt, is dat leren in Ierland niet alleen als formeel onderwijs wordt gezien – het is een gedeelde cultuur geworden. Leren is zichtbaar, voelbaar en dichtbij: op de werkvloer, in de wijk, en ingebed in dagelijkse routines. Wat volgt zijn zeven bouwstenen uit de Ierse praktijk die laten zien hoe zo’n cultuur in beleid én uitvoering tot stand komt – en wat Nederland daar vandaag nog van kan leren.
1. Eén gezamenlijke routekaart: een nationale strategie met brede steun
Wat Ierland doet
De Ierse overheid werkt met een overkoepelende National Skills Strategy, waarin LLO stevig verankerd is. Overheid, onderwijs, werkgevers én vakbonden trekken samen op in beleid én uitvoering.
Wat Nederland kan meenemen
Zet in op een integrale, langetermijnvisie op LLO – over departementale grenzen heen. Zorg voor samenhang tussen beleid, financiering, infrastructuur en communicatie. Nu is de aanpak in Nederland vaak nog verkokerd (OCW, SZW, EZK ieder een eigen stuk van de puzzel).
2. Regionale slagkracht: samenwerkingsverbanden die wérken
Wat Ierland doet
Met de Regional Skills Fora worden werkgevers, onderwijs en lokale overheden structureel verbonden. Samen spelen ze snel en flexibel in op veranderende scholingsbehoeften in de regio.
Wat Nederland kan meenemen
Versterk bestaande regionale initiatieven zoals Leerwerkloketten met stabiele financiering, duidelijke regie en lokale ruimte. Maak van regionale samenwerking een fundament, geen project.
3. Klaar voor morgen: focus op digitale en toekomstbestendige skills
Wat Ierland doet
Programma’s als Skills to Advance zijn gericht op digitale vaardigheden, duurzaamheid en sectoren in transitie. Flexibele leerwegen, microlearning en blended formats zijn de norm.
Wat Nederland kan meenemen
Versnel de ontwikkeling van modulair, flexibel aanbod rond thema’s als AI, groene technologie en data. Denk in microcredentials, korte leerpaden en hybride vormen van leren.
4. Slimme financiering: toegankelijk voor werkenden én werkgevers
Wat Ierland doet
Met subsidies als Springboard+ en het Human Capital Initiative wordt bij- en omscholen aantrekkelijk én haalbaar gemaakt voor volwassenen.
Wat Nederland kan meenemen
Leer van Ierlands programmatische aanpak. Na STAP is er ruimte voor een strategisch en samenhangend financieringsmodel dat écht bijdraagt aan duurzame LLO.
5. Leren sturen met data: slimmer beleid en aanbod
Wat Ierland doet
Arbeidsmarktdata via SOLAS Labour Market Intelligence worden actief benut om opleidingen, beleid en uitvoering continu te verbeteren.
Wat Nederland kan meenemen
Maak van data een kompas voor beleidskeuzes. Ontwikkel regionale dashboards, sectoranalyses en integrale monitoring als fundament voor evidence-informed beleid.
6. Leren als cultuur: de kracht van learning cities & neighbourhoods
Cork is niet zomaar een stad, het is een UNESCO Global Learning City. Hier is leren verweven met het dagelijks leven – in wijken, op straat, in de gemeenschap. Het concept is in Nederland nog relatief onbekend, maar verdient aandacht. Het raakt aan veel ambities binnen het LLO-Katalysatorprogramma: laagdrempelig, inclusief, lokaal en verbonden met de leefwereld van mensen.
Cork is één van de steden met wie intensiever is kennisgemaakt tijdens het werkbezoek, wat we leren uit de mapping van de tien steden is dat elk een unieke invulling geeft aan LLO, Cork doet dat onder andere met community-based learning.
6.1 Leren dichtbij brengen
Wat Ierland doet
Van bibliotheken tot sportclubs – leren gebeurt overal. In Cork en Limerick zijn buurthuizen, winkels en cafés plekken waar workshops, cursussen en leerevents plaatsvinden.
Wat Nederland kan meenemen
Maak leren zichtbaar in de wijk. Denk aan taalcursussen in buurthuizen, AI-workshops in de bibliotheek of sollicitatietrainingen op de voetbalclub.
6.2 Leren is meer dan onderwijs: erken informeel en non-formeel leren
Wat Ierland doet
Tijdens Learning Festivals wordt leren in alle vormen gevierd: op het werk, thuis, in de wijk, offline én online. Alles telt mee.
Wat Nederland kan meenemen
Stimuleer en waardeer informeel leren actief. Denk aan leercredits voor vrijwilligerswerk, community-ambassadeurs in de wijk of lokale leerfeesten in samenwerking met het onderwijs en de cultuursector.
6.3 Lokale regie werkt
Wat Ierland doet
Gemeenten nemen de regie en smeden coalities met onderwijs, bedrijven en maatschappelijke partners.
Wat Nederland kan meenemen
Geef gemeenten en/of provincies een duidelijke rol en budget in het LLO-beleid. Investeer in lokale allianties voor inclusief en relevant leeraanbod.
6.4 LLO als hefboom voor inclusie
Wat Ierland doet
Learning Neighbourhoods richten zich expliciet op kwetsbare wijken, en combineren LLO met welzijn, armoedebestrijding en community building.
Wat Nederland kan meenemen
Gebruik LLO als sociale springplank. Organiseer leerprogramma’s voor migranten, laaggeletterden of werkzoekenden met de wijk, in de wijk.
7. Erken wat mensen al kunnen: Recognition of Prior Learning
Ierland heeft een sterk uitgewerkt systeem voor de erkenning van eerder verworven competenties: Recognition of Prior Learning (RPL). Daarmee wordt informeel en non-formeel leren écht gewaardeerd. Dit gaat verder dan het Nederlandse EVC-stelsel.
7.1 Formele verankering
Wat Ierland doet
RPL is opgenomen in het nationale kwalificatiekader (NFQ) en leidt tot diploma’s, vrijstellingen en toegang tot vervolgonderwijs.
Wat Nederland kan meenemen
Maak EVC’s nationaal erkend en veranker ze in het kwalificatiekader. Zorg dat ze tellen, ook buiten de instelling waar ze zijn afgegeven.
7.2 Toegankelijk en gebruiksvriendelijk
Wat Ierland doet
Via gestandaardiseerde procedures, begeleiding en digitale tools is RPL laagdrempelig voor zowel burger als werkgever.
Wat Nederland kan meenemen
Vereenvoudig en digitaliseer het EVC-proces. Maak e-portfolios, intakegesprekken en skills-scans onderdeel van een herkenbare en begrijpelijke route.
7.3 Brede toepassing in sectoren en niveaus
Wat Ierland doet
RPL wordt breed toegepast: van mbo tot universiteit, voor werkenden, vrijwilligers én mantelzorgers.
Wat Nederland kan meenemen
Vergroot de reikwijdte van EVC. Zet het in voor sociale participatie, migratie-integratie en informeel leren – naast arbeidsmarkttoepassingen.
7.4 Van erkenning naar cultuurverandering
Wat Ierland doet
Door campagnes, zichtbare voorbeelden en politiek draagvlak is RPL in Ierland normaal geworden. Leren buiten de schoolmuren telt.
Wat Nederland kan meenemen
Laat zien dat leren op de werkvloer, via vrijwilligerswerk of levenservaring ertoe doet. Maak het zichtbaar en verbind het aan je LLO-communicatie en -beleid.
Aan de slag!
De Ierse aanpak laat zien dat leven lang ontwikkelen meer is dan beleid – het is een cultuur. Een cultuur waarin leren normaal is, in elke levensfase en in elke context. De Ieren vatten dit krachtig samen met ‘Learn while you work’. Nederland heeft alle bouwstenen in huis om versnelling aan te brengen in het normaliseren van LLO.
Deel ook je verhaal
Heb jij een ook verhaal dat goed past bij Lang Leve Ontwikkelen? Deel het en inspireer anderen!