Tijdens onze Expeditie Leercultuur spraken wij met Tom Adams en Joris van Oers, de oprichters van de Echo-app en onderdeel van ons leercultuur innovatie portfolio. Met deze app kunnen professionals informele leermomenten en ervaringen op de werkvloer vastleggen. Wat zich normaal tussen de regels door afspeelt, wordt zo zichtbaar en bespreekbaar, zodat ervan geleerd kan worden. Vol enthousiasme vertelden Tom en Joris hoe intrinsieke motivatie de brandstof is voor ontwikkeling. Hun verhaal gaat over de praktijk, over een cultuur waarin ervaringen leidend mogen zijn en over een eenvoudige digitale steunpilaar die het leren vastlegt en verdiept: Echo.
Innovatiebudget LLO-Katalysator
Dankzij het innovatiebudget van de LLO-Katalysator is de Echo-app sinds november beschikbaar voor iedereen. Het innovatiebudget is bedoeld om bekostigde onderwijsinstellingen, mbo, hbo en wo, in staat te stellen een actieve rol te pakken in het stimuleren van leercultuur binnen bedrijven. Dit gebeurt door samen met het bedrijfsleven projecten te ontwikkelen die leren en ontwikkelen op de werkvloer versterken en die schaalbaar zijn naar meerdere organisaties en sectoren.
Kun je de echo horen?
Tom zag het dagelijks gebeuren; zeventig tot tachtig procent van wat mensen leren op het werk ontstaat in informele, ongeplande ervaringen. Veel van die leermomenten verdwijnen geruisloos, ze komen niet terug in reflectieverslagen of portfolio’s. Zo ontstond het idee voor Echo, een eenvoudige manier om die momenten vast te leggen zodat professionals en studenten er vervolgens zelf van kunnen leren. Dit idee inspireerde Joris en zijn ontwerpstudio sloot zich aan bij het project. Joris: “Het feit dat Echo in het leerproces geïntegreerd is maakt het zo bijzonder”. Echo is onderdeel van het werk, je legt momenten direct vast en gebruikt ze later in gesprekken en reflecties.
We leren allemaal in de praktijk
Voor Tom begint leren in de praktijk bij jezelf, bij wat je meemaakt, wat je raakt en wat jij belangrijk vindt. Leren hoeft geen (dure) cursus te zijn, het kan ook informeel en samen. Het ontstaat in sociale context, tussen collega's, generaties en teams. “Wel is er urgentie nodig om beweging te creëren, die urgentie verschilt per context”, legt Tom uit. Hij benadrukt dat het voor organisaties belangrijk is om helder te hebben waar zij naartoe willen, wat dat betekent voor hun medewerkers en hoe zij hen op dat pad ondersteunen. Die richting kunnen organisaties vertalen naar een sterke leercultuur op de werkvloer. Echo helpt daarbij als praktisch instrument. In de app leggen professionals en studenten concrete situaties, keuzes en gevoelens vast uit hun dagelijks werk, met wat zij leren en waar zij tegenaan lopen. Zo wordt zichtbaar hoe er op de werkplek geleerd wordt en ontstaat er een gezamenlijke taal om het over leren te hebben. Vanuit deze ervaringen kunnen leerdoelen en gewenste uitkomsten worden geformuleerd, waardoor kaders en uitdagingen duidelijker worden, terwijl de professional centraal blijft staan met wat voor hem of haar betekenisvol is. Het vraagt intrinsieke motivatie om Echo echt te gebruiken, juist die motivatie maakt dat mensen hun dagelijkse ervaringen vastleggen en later benutten.
Joris kijkt als ondernemer met een aanvullende blik. In de studio werken ze regelmatig met stagiaires en organiseren ze maatschappelijke diensttijd trajecten. Vanuit zijn rol als begeleider en coach ziet hij veel mogelijkheden om Echo in te zetten, juist om makkelijker tot de kern van iemands ervaringen en leerdoelen te komen. “Het zou fijn zijn om sneller de diepte in te gaan”, legt Joris uit. Daar kan Echo echt bij helpen, omdat je concrete situaties, keuzes en gevoelens meteen vastlegt en later samen onderzoekt. In zijn terugblik is hij helder, hij had nog intensiever met studenten willen samenwerken bij het ontwerpen van de basisideeën, veel in gesprek met de gebruiker. Dat is ook zijn korte advies aan nieuwe projectleiders, betrek gebruikers vanaf het begin.
Motivatie begint bij ruimte en erkenning
Tom ziet dat motivatie om te leren sterk samenhangt met de personen en de leercultuur op de werkvloer. Een stimulerende leercultuur neemt ook de mensen mee die niet vanzelf in beweging komen. Bijvoorbeeld door ruimte te maken voor fouten en het stimuleren van zelfinzicht. Maar ook door eigen regie, zoals zelf kiezen hoe een eigen netwerk te vormen en zelf te kiezen hoe dat in te zetten in het vervolg. Tegelijkertijd ziet hij drempels, zoals de sterke focus van HR op diploma’s en vaste kaders daarbij. Dat is vrij statisch, met weinig uitwisseling tussen teams en traditioneel, veelal zittend leren. Daarom is het belangrijk om flexibele vormen van leren aan te laten sluiten bij levensfase en leerstijl. Denk aan korte cursussen, micro-credentials en deelcertificaten die laten zien wat iemand in de praktijk beheerst. Ook is het essentieel dat informele leerervaringen en ervaringen uit iemands privéleven worden erkend als volwaardige ontwikkelmomenten. Alles wat je vormt, legt Tom uit, kun je gebruiken als ontwikkelervaring, mits werkgever of coach daar ruimte en waarde aan geeft. Echo biedt bovendien ook de mogelijkheid om te reflecteren, zonder alles uit te hoeven schrijven. Joris benadrukt dat dit ook kan via inspreken, of door (bewegend) beeld toe te voegen, Tom ziet dat juist deze, voor iedereen, passende vormen van reflectie, ondersteund door een begeleider die fysiek of digitaal meekijkt, de zelfeffectiviteit vergroten.
De brug tussen onderwijs en praktijk
We spraken ook over de rol van het onderwijs. Tom verbindt onderwijs en beroepspraktijk. Onderwijs biedt kaders, theorie en richtlijnen, de praktijk is waar het gebeurt. Die brug wordt steeds beter. “De volgende fase is dat steeds meer van het onderwijs gaat plaatsvinden in de context van het werk”, zegt Tom. Informele leermomenten op de werkplek geven dan betekenis aan formele opleidingseisen, zo kunnen professionals in hun dagelijkse werk aantonen wat zij volgens het onderwijs moeten beheersen. Daar sluit Joris zich bij aan. “De filosofie en instelling om continu open te staan voor nieuwe dingen”, is wat Joris inspireert in de samenwerking met het onderwijs. Zelf test hij voortdurend nieuwe technologie en blijft hij bewust leren van wat hij nog niet weet. En dat werkt als een goede brug tussen wat in de praktijk geleerd is en hoe onderwijs daarop aansluit. Het goede nieuws van dit project is dat we niet hoeven te wachten op een groot programma, elke werknemer en elke werkgever (van klein tot groot) kan hier nu al mee werken.
Klein beginnen én volhouden
Echo is een helder voorbeeld van hoe onderwijs en bedrijfsleven samen een digitale tool hebben ontwikkeld die informeel leren zichtbaar maakt en benut. Daarmee bevordert Echo het leren en ontwikkelen op de werkvloer en draagt het direct bij aan een sterke leercultuur binnen het mkb en daarbuiten.
Tom en Joris laten zien dat leren niet noodzakelijk bestaat uit grote plannen, maar uit dagelijks eigenaarschap en een simpele strategie. Begin klein, laat mensen zelf vastleggen wat ertoe doet en benut een hulpmiddel als Echo. Zo maak je van informeel leren een krachtige motor, gedreven door intrinsieke motivatie.
Tom Adams
Tom Adams is practor ‘Verbindend leren en werken’ bij het Koning Willem I College in 's-Hertogenbosch. Dit practoraat onderzoekt hoe studenten leren van professionals op de werkplek en het richt zich op de samenwerking tussen mbo, bedrijven en maatschappelijke instellingen. Tom heeft een achtergrond als leraar Geschiedenis en heeft 10 jaar op de lerarenopleiding gewerkt. In 2023 is hij gepromoveerd, wat de inspiratie heeft gevormd voor Echo. Met zijn werk versterkt hij de verbinding tussen onderwijs en praktijk.
Joris van Oers
Joris van Oers is eigenaar van Studio Krom, een ontwerpstudio in Eindhoven. Via Tom raakte hij betrokken bij Echo. Met Studio Krom richtte Joris zich vooral op projecten voor musea en culturele instellingen. Ook gaf hij workshops bij Fontys en organiseert hij maatschappelijke diensttijd trajecten. Geïnspireerd door het idee om reflectie te versterken en papierwerk te verlichten, ontwikkelde hij met zijn studio het prototype voor Echo en vertaalde dit naar de app. Dankzij zijn inzet wordt praktijkgerichte reflectie toegankelijker voor studenten, professionals en begeleiders.
Updates ontvangen
Laat je contactgegevens achter en krijg updates van alle ontwikkelingen en bijeenkomsten die wij organiseren.