Achter iedere functienaam schuilt een wereld aan taken en vaardigheden en juist dáár liggen de sleutels voor toekomstgericht beleid. Die inzichten zeggen niet alleen iets over individuele loopbanen, maar ook over hoe de arbeidsmarkt verandert en hoe mensen daarin kunnen meebewegen. Bas ter Weel, directeur van SEO Economisch Onderzoek, laat zien hoe de Nederlandse Skills Survey een krachtig instrument is om beter beleid te maken voor een leven lang ontwikkelen.
Van fysieke naar digitale vaardigheden
De Nederlandse Skills Survey, in opdracht van de LLO-Katalysator uitgevoerd door SEO, meet 36 vaardigheden die mensen in hun werk gebruiken; van taal en rekenen tot samenwerken, kritisch denken en fysieke inspanning. Daarmee biedt het onderzoek een scherp beeld van wat werkenden daadwerkelijk doen en van hen wordt gevraagd, in plaats van wat er op hun functietitel staat. De cijfers zijn helder: digitale en analytische vaardigheden winnen aan belang, terwijl fysieke vaardigheden minder gevraagd worden. Die verschuiving komt niet door massale carrièreswitches, maar doordat beroepen van binnenuit veranderen. Een boekhouder, leraar of verpleegkundige van nu werkt met andere systemen en verantwoordelijkheden dan tien jaar geleden, ook al heet de functie nog hetzelfde. Daarom volstaan sectoren of beroepen niet meer als uitgangspunt voor beleid. De werkelijke dynamiek zit in de taken die iemand uitvoert en die veranderen voortdurend. Juist daarom is inzicht in vaardigheden zo cruciaal.
Leren op de werkvloer werkt het best
Volgens Bas ter Weel zit het grootste knelpunt bij mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie: “Zij hebben het meeste baat bij ontwikkeling, maar maken er het minst gebruik van,” aldus Ter Weel. De drempels, zoals tijd, geld en zelfvertrouwen, zijn vaak hoog. Leren op de werkvloer blijkt dan het meest effectief: in een vertrouwde omgeving, gekoppeld aan concrete taken en met coaching. Ook onderwijsinstellingen kunnen hierin een rol spelen, bijvoorbeeld met modulair onderwijs of aandacht voor basisvaardigheden zoals taal, rekenen en digitale geletterdheid.
Beleid begint bij de taak
Een belangrijke les uit het onderzoek: kijk bij beleidsontwikkeling niet alleen naar beroepen of sectoren, maar juist naar de taken die mensen uitvoeren. Wat doet iemand op een werkdag, welke vaardigheden zijn nodig en wat moet er worden versterkt om toekomstbestendig te blijven? Met dat taakgerichte perspectief kunnen leer- en ontwikkelroutes veel gerichter worden vormgegeven. Werknemers krijgen beter passende scholing, beleidsmakers en onderwijsinstellingen kunnen preciezer ingrijpen en werkgevers krijgen zicht op wat hun personeel nodig heeft. Door vaardigheden als uitgangspunt te nemen, wordt het makkelijker om mensen op maat te ondersteunen en beleid te maken dat echt werkt.
Over SEO Economisch Onderzoek
SEO Economisch Onderzoek is een onafhankelijk onderzoeksbureau dat al meer dan 75 jaar toegepast economisch onderzoek uitvoert. Opgericht in 1949 vanuit de Universiteit van Amsterdam, werkt SEO inmiddels als zelfstandige stichting met sterke academische wortels. Met zo’n 65 onderzoekers voert SEO onderzoek uit voor ministeries, maatschappelijke organisaties en bedrijven. De kracht van SEO ligt in de combinatie van wetenschappelijke diepgang, onafhankelijkheid en maatschappelijke relevantie voor het maken van weloverwogen keuzes.
Bas ter Weel
Bas ter Weel is directeur van SEO Economisch Onderzoek en hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft ruime ervaring als wetenschapper en beleidsadviseur op het gebied van de arbeidsmarkt, overheidsfinanciën, sociale zekerheid en onderwijs. Bas leidt onderzoeksprojecten voor de overheid, Europese Commissie en het bedrijfsleven, en is daarnaast een veelgevraagd spreker en docent.
Meer reflecties, verhalen en opbrengsten van de LLO-Conferentie 2025 vind je in onze digitale conferentiebundel.
Meer reflecties, verhalen en opbrengsten van de LLO-Conferentie 2025 vind je in onze digitale conferentiebundel.